Data zijn de nieuwe olie (AI deel 2)

Kennis is macht wordt gezegd, en data is kennis dus data is ook macht. Of misschien is data wel de eigenlijke macht. Kijk maar eens naar Google hoe lucratief het kan zijn om data te vergaren, te bundelen en daarna tegen betaling aan te bieden. Of Garmin en Polar, bedrijven die sporthorloges maken en de data die je zelf de hele dag door deelt met het sporthorlogebedrijf verzamelen. De verkoop van het horloge is bijzaak, de data is goud waard. Data is de nieuwe olie hoorde ik laatst iemand zeggen. Maar wat er met de verzamelde data gebeurt is volkomen onduidelijk voor mij. Wat ik wel weet is dat Artificial Intelligence (AI) gebruik maakt van alle data die voorhanden is. Maar van wie is die data nu eigenlijk? Is er überhaupt een instantie die toeziet op het oneigenlijk gebruik van data? En of deze data wel klopt? Wat wij al dan niet bewust doen is het dagelijks beschikbaar stellen van data aan bedrijven die daar heel veel voordeel uit halen. Ze gebruiken het bijvoorbeeld voor productverbetering of door de data te verkopen aan andere bedrijven.

In de bouwwereld wordt ook steeds meer gebruik gemaakt van data. Data gegenereerd door bijvoorbeeld sensoren die luchtkwaliteit, materiaal- en luchttemperatuur, aanwezigheid en trillingen verzamelen. Ook in BIM stoppen we steeds meer data. Data die gebruikt kan worden door bouwende partijen tijdens de uitvoering maar ook in latere fasen tijdens de beheersperiode en de sloop. Het gebruik van deze data kan veel kennis opleveren om gebouwen en gebieden beter te maken.

 

Verzamelde data kan op een ontzettend positieve wijze aangewend worden, maar nu even iets heel anders. Mijmerend op de tuinbank moest ik denken aan het auteursrecht van de architect in relatie tot beelden die gegenereerd worden met AI. Als voorbeeld; iedereen kent de beelden van de Paus met een witte donzen designjas aan, of de filmpjes van bekende acteurs of politici die dingen doen die volledig buiten hun comfortzone liggen. Die beelden bleken gegenereerd te zijn met AI. Zelfs muziek wordt al met behulp van AI vervaardigd puur en alleen op basis van beschikbare data.

Maar wat als deze data nu net een deel van een door jouw ontworpen gebouw, gecomponeerd muziekstuk etc. (beeld- of geluidsrecht) bevat? Wat kun je hier dan tegen doen?

Ik heb nog niet gehoord van censuur op gebruik van data zodat bijvoorbeeld jouw gebouw wordt overgeslagen bij het genereren van een beeld. Volgens mij is dit voer voor juristen. Zeker als je bedenkt dat er eigenlijk niemand is die je aansprakelijk kunt stellen anders dan degene die het beeld heeft laten vervaardigen door AI. En die heeft dat vervolgens niet eens zelf gedaan maar laten genereren door een software programma.

Ik vermoed zomaar dat binnenkort de eerste rechtszaak volgt van een architect, kunstenaar, artiest of wie dan ook, die vind dat zijn project onheus gekopieerd of gebruikt is door AI. Ik heb al beelden gezien die opvallend veel lijken op eerder ontworpen gebouwen. Dat kan ook niet anders want die beelden zijn samengesteld als een soort collage van beschikbare beelden.

Als je de macht wilt hebben over data zul je ook verantwoordelijk gehouden moeten worden voor alle wandaden die uitgevoerd worden met deze data. Er zijn voorbeelden te over dat machtsconcentratie negatief aangewend kan worden. Of is de data dan op eens weer van iedereen omdat blijkt dat het helemaal niet aantrekkelijk is maar juist een risico. Tijd voor regels dus. De Europese Commissie heeft het eerste voorstel voor AI-regelgeving al klaar. Data is het nieuwe olie maar is wel degelijk eigendom van iemand, net als de olie. Data moet dus beschermd worden en dit moet wettelijk vastgelegd worden. Anders heeft auteurs- en beeldrecht geen enkele waarde meer. Of schiet ik nu, zittend op ons tuinbankje, te ver door met mijmeren …?

 

Illustratie: Heidi Sairanen

 

_{#4 2023 | De column van Vincent (partner EGM architecten) is te lezen in elke editie van Bouwwereld - de wereld achter architectuur en bouwtechniek.}